Өнөө үед бидний ихэнхи нь WWW буюу дэлхий нийтийн сүлжээг өргөнөөр хэрэглэн хүссэн мэдээллээ хурууныхаа үзүүрээр л олох боломжтой болжээ. Эдгээр хүчирхэг онлайн сангуудыг хүссэн хүн нь хүссэн төхөөрөмжөөрөө дуртай үедээ вэб хөтчөөрөө дамжуулан хандаж чаддаг.
Гэхдээ бидний мэдэх вэб хөтөч болон веб үнэн хэрэгтээ хэрхэн ажилладаг вэ? Бидний мэдэх дэлхий нийтийн сүлжээ өнөөдрийг хүртэл хэрхэн хувьсаж өөрчлөгдсөн бол? Бид вебүүдийг зөв үр ашигтай хэрэглэхийн тулд юу юуг мэдэж байх шаардлагатай вэ?
Үүнд: Бид эхлээд интернетийг дараа нь вебийг оршин тогтноход нөлөөлж буй хүчин зүйлсийг судална. Түүнчлэн бид мөн вебыг үүлэн тооцоолол болон веб апликейшинээр дамжуулж өнөөдрийн бидний хэрэглэж буй веб хэрхэн ажиллаж байгааг үзнэ.
Дараагаар нь веб хуудсууд болох HTML, JavaScript-үүдийн хувьсал мөн тэдгээрийн зохион бүтээгдсэнээр бидний өдөр тутмын ордог веб хуудсуудад хэрхэн нөлөөлснийг авч үзнэ. Бид мөн орчин үеийн вэб хөтчүүдэд хэрхэн аюулгүй хандах талаарх асуудлуудыг хөндөнө. Эцэст нь бид вэб хөтөч болон веб технологиудад гарч ирж буй шинэлэг санаануудыг судлах болно.
Вебийн орчинд амьдарч буй иргэний хувьд амьдрал нь ардчилсан эрх чөлөөтэй хүчирхэг байж болох ч хувь хүмүүсээс ёс зүйг шаардаж байдаг.
Бидний эргэн тойрны хөрш зэргэлдээ амьдардаг орчинд гол баримтлах хүчин зүйлс байдаг тухайлбал ургамал ус, аюулгүй байдал, үйлчилгээ гэх мэт үүнтэй адилаар бидний онлайн амьдралд ч мөн үүнтэй адил чухал үүрэг бүхий хүчин зүйлс нөлөөлж байдаг.
ИНТЕРНЕТ ГЭЖ ЮУ ВЭ?
Интернет гэж яг юуг хэлэх вэ? Зарим хүмүүст магадгүй интернет гэдэг нь найз нөхөдтэйгөө холбогдох, мэдээ мэдээлэл авах, онлайн дэлгүүр хэсэх мөн тоглоом тоглох боломжтой талбар байж болох юм. Мөн заримд нь интернет гэдэг нь газар доорх зэс утаснууд, шилэн кабель тэдгээрээр дамжуулж асар их мэдээллийг авах боломжтой сүлжээ ч гэж ойлгогдох боломжтой. Тэгвэл энэ 2 хариултын аль нь илүү зөв бэ? Уг асуултанд хариулахын тулд эхлэх хамгийн тохиромжтой үе бол 1974 он. Тус онд хэсэг компьютер судлаачид интернетийн протокол цуглуулга буюу TCP/IP ийг зохион бүтээсэн. Энэ нь компьютерууд хоорондоо ярилцаж, мэдээлэл солилцож болох дүрмүүдийн багц байсан юм. Өөрөөр хэлбэл TCP/IP нь хүмүүсийн хэл яриатай төсөөтэй. Бид хоорондоо ярихдаа хэл зүйн дүрмийг ашигладаг ингэснээр бид хоорондоо ойлголцоход илүү хялбар болдог. Үүнтэй адилаар TCP/IP нь хоорондоо холбогдсон төхөөрөмжүүдийн дүрмийг хэлнэ. Ингэснээр тэдгээр төхөөрөмжүүд мөн л хоорондоо мэдээлэл дамжуулах бие биенээ ойлгох боломжтой болох юм. Эдгээр хоорондоо холбогдсон төхөөрөмжүүд 1 өрөөнөөс олон өрөө рүү, цаашлаад олон барилгууд руу, дараагаар нь олон хотууд улсууд руу дамжиж явсаар интернет үүссэн. Интернетийн эхэн үеийн зохион бүтээгчид нь тэдгээр мэдээллүүдийг жижиг хэсгүүдэд хуваагдах мөн тус тусад нь илгээх цаашлаад дахин нэгтгэхэд илүү үр ашигтайгаар дамжуулж болох юм байна гэдгийг олж мэджээ. Тэдгээр хэлтэрхий хэсгүүдийг пакет буюу боодол гэж нэрлэнэ. Тэгэхээр та хэрвээ интернет ашиглаж и-мейл явуулсан бол таны бүтэн и-мейл эхлээд жижиг хэлтэрхийнүүдэд хуваагдаад дараа нь хүлээн авагчид илгээгдээд эцэст нь дахин эвлүүлэгдэж бүхэл болдог. YouTube гэх мэтийн веб сайтуудаас видео бичлэг үзэхэд яг үүнтэй ижил процесс өрнөдөг. Тухайлбал таны үзэхийг хүссэн видео бичлэг YouTube-ийн сервер дээр өчүүхэн жижиг хэлтэрхийнүүдэд хуваагдсан байдаг харин та өөрийн вэб хөтөчийг ашиглан тэдгээр хэлтэрхийнүүдийг нэгтгэж бүхэл болгон үзэх боломж нээгдэх юм.
Хурд гэж юу вэ? Хэрвээ интернетийн хурд горхи адил гэж үзвэл интернетийн хурд нь нэг секунтэд горхиор урсах усны хэмжээтэй харьцангуй адил юм. Интернетийн хурд, давтамж гэж инженерүүд ярьж байгаа бол тэд нар интернетийн холболтоор нэг секундад хэр их дата буюу өгөгдөл явуулж чадахыг хэлж байна гэсэн үг юм. Энэ бол чиний интернет хурдыг тодорхойлно. Одоо цагт хурдан интернетийн холболт нь илүү дэвшилтэт теxнологийн ачаар боломжтой болсон. Гайхалтай бөгөөд маш өндөр теxникийн систем болох интернет нь маш нөхөрсөг ертөнц юм.
Интернетийн холболттой байхад бид өсөн үржиж буй вэб хуудсууд руу нэвтрэн орж чаддаг бөгөөд интернет нь даян дэлхийн вэбийн тулгар нуруу болж өгдөг байна. Ер нь бол тархи доторx эстэй адил тооны, тэнгэрийн заадал дах одтой адил тооны вэб хуудас бий болсон байгаа.
ҮҮЛЭН ТООЦООЛОЛ эсвэл яагаад ачааны машин чиний нөөтбүүкийг бяцлахад зүгээр гэж…
Интернетийн эрин үеийн орчин үеийн тооцоолол нь сонин бөгөөд содон зүйл юм. Дэлхий даяар хэдэн мянган компьютер хоорондоо холбогдох нь нөөтбүк дээрээ бичлэг үзэх, хайлтын систем ашиглан хайлт хийхийг бий болгож өгдөг. Интернетийн тусламжтайгаар энэ нь маш хүчирхэг супер компьютертай байхтай ялгаагүй юм. Энэхүү гоц зүйл нь үүлэн тооцоолол юм. Вэбийг ашиглан мэдээ уншиж, дэлгүүр хэсэж, дуу сонсож, дуртай шоугаа үзэх ба файлаа хадгалдаг. Энэхүү гоц зүйл нь үүлэн тооцоолол юм.
Вэбийг ашиглан мэдээ уншиж, дэлгүүр хэсэж, дуу сонсож, дуртай шоугаа үзэх ба файлаа хадгалдаг. Бидний зарим нэг нь бүх банк, музей, нийгмийн байгуулгууд нь вэбсайттай хотод амьдардаг. Эцсийн ур дүн? Иймэрхүү вэбсайтууд нь төлбөр тооцоо, захиалга гэх мэт хийхэд тусладаг. Өдөр тутмын ажлыг онлайнаар хийх нь биднийг амьдралд үр бүтээлтэй амьдрахад тус болдог.
Үүлэн тооцоолол нь өөр ашиг тустай байдаг. Саяхныг хүртэл бид комьпютерт вирус гэх мэт ямар нэгэн эрсдэл тохиолдвол өөрсдийн зураг болон файлуудаа алдхаас айдаг байсан. Өнөөдөр бидний мэдээлэл хувийн комьпютераас цааш нүүдэллэх болсон. Бид мэдээллээ “үүлэнд” онлайнаар хадгалах болсон. Хэрвээ та зураг болон чухал файлаа онлайнаар хадгалах юм уу нэг бол Gmail болон Yahoo Mail ашигласан байхад таны нөөтбүкийг 18н дугуйт ачааны машин дайрсан байхад санаа зоволтгүй, яагаад гэвэл та дэлхийн аль ч өнцөгт интертнетийн холболттой байхад энэхүү файлуудаа ашиглаж болно.
ВЭБ АПП ЭСВЭЛ “АМЬДРАЛ, ЭРХ ЧӨЛӨӨ, АЗ ЖАРГАЛЫН ЭРЭЛ”
Хэрэв та онлайн тоглоом тоглодог, онлайн зураг засварлагч ашигладаг, эсвэл Twitter, Amazon, Facebook, Google Maps, Youtube гэх мэтийг ашигладаг бол та Вэб АПП ертөнцийн идэвхитэй иргэн юм.
Вэб апп гэж юу вэ? Бид яагаад анхаарах ёстой гэж?
Апп гэдэг бол аппликэйшн буюу программ хангамж юм. Эд нар нь хүнд хэцүү тооцоолол хийхэд зориулагдан бүтээгдэж байсан. Онлайн ертөнцөд вэб вэб хөтөчболон ухаалаг утаснуудад апп-нууд нь ганц үйлдэлт ухаалаг апп-ууд байдаг. Вэб апп нь ихэнхдээ браузерыг ашиглахад амар болгодог.
Google Maps нь вэб апп-ын томоохон жишээ юм. Энэ нь ганц үйлдэл төвлөрдөг: браузерыг газрын зургаар хангаж өгдөг. Газрын зургийг томруулж харж, их сургууль кафе хайж, нэг бол зам чиг авах гэх мэт үйлдэлтэй. Хэрэгтэй мэдээлэлийг вэб апп нь хангаж өгдөг. Вэб апп-ийн давуу талууд:
1. Мэдээлэл хаанаас ч авж болно.
Өмнө нь мэдээлэл компьютерт өөрт хадгалагддаг байсан. Хэрвээ амралтанд яваад компьютераа гэртээ орхисон үед би э-мэйлээ шалгаж, зураг юмуу хэрэгтэй файлаа ашиглаж чадахгүй билээ. Орчин үед вэб апп нь э-мэйл болон хэрэгтэй файлууд онлайнаар хадгалагдсан байдаг учраас интернеттэй холбогдсон ямар ч компьютерээс орж ашиглаж болох юм.
2. Би сүүлийн үеийн апп-ийн хувилбар ашигладаг.
Би өнөөдөр Youtube-ийн аль хувилбарыг ашигладаг вэ? Маргааш? Хариулт нь: үргэлж сүүлийн үеийн. Вэб апп нь шинэ онцлогуудтай хувилбараа өөрөө шинэчилж байдаг. Автоматаар шинэчлэгддэг учраас шинэ хувилбар суулгах шаардлагагүй.
3. Вэб браузертай бүх багаж хэрэгсэл дээр ажилдаг.
Анхны компьютерт зарим программууд тохирсон тохироогүй гэж байдаг байсан. Мас-д зориулсан программ дээр ажиллахгүй гэх мэт. Тохирсон программ хангамжийг суулгах нь цаг хугацаа болон эдийн засгийн хувьд алдагдалтай юм. Вэб нь нээлттэй талбай болж өгсөн бөгөөд гар утас, компьютер, нөөтбүк гэх мэт интернетэд холбогдсон багаж хэрэгсэл байхад хангалттай. Найзынхаа компьютерийг, интернет кафе зэрэг газраас би дуртай вэб апп-аа ашиглан мэдээлэл авж болно гэсэн үг юм.
4. Энэ нь аюулгүй.
Вэб апп нь браузерийг ашиглан ажилдаг учраас компьютертээ татах шаардлагагүй юм. Ийм учраас миний компьютерт ямар ч нөлөө байхгүй гэсэн үг. Вирус гэх мэт компьютерт хортой зүйлсээс хамгаалагдсан байдаг.
HTML, JAVASCRIPT, CSS
Вэб хуудсууд HTML-ийг ашиглан бичигдсэн байдаг, энэ нь программчлалын хэл бөгөөд вэб хуудсанд юу яаж байхыг зааж өгдөг. HTML нь вэб хуудсын суурь болж өгдөг. Тэр суурь нь ихэнхдээ хялбар текст, линк болон зурагнууд байдаг байсан.
Одоо үед бид онлайнаар даам тоглож, гэрийнхээ ойр хавийг томруулж үзэх гэх мэтийг вэб хуудас солилгүй үзэх нь хэвийн үзэгдэл болсон.
Энэхүү хөдөлгөөнт вэб хуудсууд нь JavaScript программчлалын хэл гарч ирснээр хийгдэх болсон. Томоохон вэб хөтчүүд жаваг дэмжин ажилладаг болсноор хөдөлгөөнт үйлдэл хялбар болсон. Жишээлбэл онлайнаар форм бөглөж байхад, вэб хуудас нь JavaScript ашиглан шууд шалган буруу бөглөсөн эсэхийг хэлж өгдөг.
Gmail, Google Maps, Microsoft Outlook гэх мэт бидний мэдэх хөдөлгөөнт вэб хуудас нь XHR (HMLHttpRequest) JavaScript-д оруулснаар боломжтой болсон. Вэб хуудсыг өөрчлөлгүйгээр вэб хуудсын хэсгүүд – тоглоом, газрын зураг, бичлэг, форум – өөрчлөгдөхөд хялбар болсноор вэб апп-ууд нь хурдан бөгөөд илүү болсон.
CSS (Cascading Style Sheets) гарж ирснээр вэб хуудсууд нь илүү ойлгомжтой болж эхлэсэн. CSS нь программчдад өнгө, дугуй өнцөгт хуудас, хөдөлгөөнт үзүүлбэрүүд гэх мэт дизайны элементүүдийг өөрчилж үзэмжийг нь сайжруулхад амархан болгож өгсөн байна.
Ихэнхи вэб программчид JavaScript, XHR, CSS болон AJAX (Asynchronous JavaScript and XML) гэх мэт теxнологийн хослолыг ашигладаг. -ийн стандарт шинэчлэгдэж байгаатай холбогдон нь хөгжсөөр байгаа.
Internet Explorer, Firefox, Safari, Goolge Chrome гэх мэт вэб браузерт танигдах энэхүү вэб теxнологийг программчид, код бичигчидийн оролдлого хөгжсөөр байна. Энэхүү вэб теxнологийн харилцан үйлчлэл болон хослол нь вэб боловсруулагчдад вэбийг илүү нээлттэй нөхөрсөг суурь болгож өгдөг.
HTML5 эсвэл, анх <видео бичлэг> байгаагүй.
Вэб гэж юу вэ, вэбийн ирээдүй ямар вэ гэж бид HTML зохиогдоод хорин жилийн дараа ч гэсэн асууж байна. Хэрэглэгчид бид ямар программ түүний онцлогт татагдаx бол? Вэб бүтээгчид ямар программ ашиглаж сайт болон апп хийдэг вэ? Энэ сайхан бүхнийг яаж вэб хөтчөд оруулаx вэ?
Энэ асуултууд HTML-ийн шинэ загвар HTML5 гарж ирсэн бөгөөд, энэ вэб дизайнарчидад дараагийн үеийн апп бүтээхэд тус болсон. Жишээлбэл HTML5-ийн <video> тэмдэглэгээ юм. Анхны вэб хуудсанд видэо вэб хуудсын хэсэг биш байсан бөгөөд үзхийн тулд плаг-инс программ суулгаж браузертаа үздэг байж. Удалгүй видэө амархан үзэх нь шаардагдаж буй онцлог болжээ.
HTML5-ийн <video> тэмдэглэгээ нь вэб хуудсанд видэө бичлэг хялбар оруулж болдог байна. Интернетэд холбогдоогүй байхад вэб апп хэрэглэж болохыг HTML5 хангаж өгсөн. Gmail-д жишээлбэл драг анд дроп ашиглан хэрэглэгч э-мэйлдээ файлыг шууд хялбараар хавсарган оруулах юм.
Вэб хэрэглэгч болон бүтээгчидийн төсөөллөөр ХМЛТ5 болон вэб нь зогсолтгүй хөгжилд байдаг. ХТМЛ5 нь вэбийн шилдэг үндсэн төрхийг өөртөө агуулдаг: хаана ч ажилдаг, ямар ч хэрэгсэл дээр. HD дэмждэг телевизорт HDTV үздэгтэй адил HTML5-т тохирсон хэрэгсэл хэрэглэнэ. HTML5-ийн онцлогуудыг бүрэн ашиглаж чадна. Интернет ашиглагчид вэб хөтчийн өргөн сонголттой бөгөөд үнэгүй юм.
Эх сурвалж: intechmongolia.blogspot
